Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası (KTEZO) Yönetim Kurulu, salgının tüm faturasının işletmelere ve çalışanlara çıkarıldığını savunarak, bu sürede yapılan sosyal güvenlik prim ödemelerine desteğin bu ay kaldırılacağını öne sürdü. Oda, “Buna müsaade edilmesi halinde ‘felaket’ bir kez daha kendi ellerimizle yaratılmış olacak” dedi.
“KRİZİN TÜM BEDEL VE FATURASI İŞLETMELERE ÇIKARILDI”
KTEZO Yönetim Kurulu tarafından yapılan yazılı açıklamada, 14 Mart 2020’de salgınla ilgili alınan önlemler çerçevesinde iş yerlerinin kapatıldığı hatırlatılarak, “O gün bugündür işletmelerin yüzde 80’i için ayın sonu hiç gelmedi, getirilemedi. Salgının, krizin tüm bedel ve faturası işletmelere ve çalışanlarına çıkarıldı” denildi.
Ekonominin “tepe taklak yere vurduğu” ifade edilen açıklamada, şunlar belirtildi:
“Ne çalışan desteği, ne vergi, ne harç, ne elektrik, ne borç, ne de faizlerde bir düzenleme yapıldı. Mart’tan bugüne geçen 17 aylık sürede sadece borçlar ötelendi. Şimdi artan taksit tutarları ile ödenemeyen bu borçlar da kapımızı çalıyor. Salgın koşulları devam ederken artışlı borç geri ödemeleri de istenmeye başladı.”
Bu geçen sürede devletin veya hükümetin görünen tek katkısının yaklaşık bir yıldır devam eden sosyal güvenlik prim ödemelerine yaptığı destek olduğu savunulan açıklamada, gelen bilgilere göre bu desteğin de bu ay kaldırılacağı öne sürüldü.
“Salgın aradan çıkmış, ekonomik, sosyal sorunlar çözümlenmiş gibi borç taksitlerinin yanı sıra sigorta prim yatırımlarının da bir tamam ödenmesini hayal ediyorlar” ifadelerine yer verilen açıklamada, KTEZO adına yapılan araştırmanın verileri hatırlatıldı.
Açıklamada, Prof. Dr. Fatma Güven ve Doç. Dr. Feyza Bhatti’nin “Covid-19’un işletmelere etkisi” anketi sonuç raporuna değinilerek, şu bilgiler aktarıldı:
“-Salgından dolayı işletmelerin yüzde 81’i ‘çok etkilenmiş’ kategorisindedir.
-İşletmelerin en az yarısının ciro kaybı yüzde 75’in üzerindedir.
-İşletmelerin yüzde 90’ı müşteri kaybı dolayısıyla yurtiçi satışları en büyük sorun olarak görüyor.
-Tüm bu sorunların bir sonucu olarak işletmelerin yüzde 70’i ya çalışanlarını işten çıkarmış ya da ücretsiz izinle çalışmalarına son vermiştir.
-İşletmelerin yüzde 15’i ise krize karşı önlem olarak şubelerini kapatırken, toplam işletme sayısının yüzde 20’si de maaşları azaltma yoluna gitmiştir.”
Tablonun bu şekilde olduğu ve tüm araştırmalardan bağımsız olarak bu tabloyu görmemek için bir neden olmadığı kaydedilen açıklamada, azıcık ilgisi olan herkesin bu durumu tespit edebileceği ifade edildi.
“BÜTÇEDEN İŞLETME VE ÇALIŞANLAR İÇİN RAKAM OLUŞTURACAK KADAR ELLE TUTULUR KAYNAK AYIRMAYAN ÜLKE DURUMUNDAYIZ”
Bu “korkunç yıkımın” en büyük nedeninin bugüne kadar yürütülen yanlış politikaların yanı sıra salgın süresince işletmelerin yalnız bırakılmış olması olduğu savunulan açıklamada, “Maalesef neredeyse bütçeden işletme ve çalışanlar için rakam oluşturacak kadar elle tutulur kaynak ayırmayan ülke durumundayız” ifadeleri kullanıldı.
“İŞLETMELERİN BATMASINDAN BAŞKA BİR ŞEY DEĞİL”
Sosyal güvenlik prim desteğinin de kaldırılmasının anlamının borç yaparak, borç biriktirerek, ayakta kalmaya çalışan işletmelerin de batmasından başka bir şey olmadığı öne sürülen açıklamada, “Buna müsaade edilmesi halinde ‘felaket’ bir kez daha kendi ellerimizle yaratılmış olacak” denildi.
İktidara çevrelerine seslenilen açıklamada, şunlar kaydedildi.
“Salgın süresince küçücük katkılar yaparak toplumdan daha fazlasını geriye almasını bildiniz. Ancak ‘kurnazlık’ bir yere kadar. Bizim sırtımıza basa basa yarattığınız statüko, düzen sadece sizlere çalıştı. Bunu görmeyen bir tek sizler kaldınız. Bu nedenledir ki maliyenin işletmeler için tek gider kalemi olan prim desteğini de kaldırmaya çalışıyorsunuz. Bu konuda söyleyecek daha fazla sözümüz kalmadı.”
