Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (KIB-TEK) Araştırma-Geliştirme (AR-GE) Sorumlusu Saffet Aşıksoy, çoklu tarife ile ilgili bilgiler verip süreci anlattı.
Çoklu tarife sisteminin bir süreç sonucu hayata geçtiğini anlatan Aşıksoy, 2016 yılından itibaren tüm ada genelindeki sayaçların, uzaktan erişimli akıllı sayaçlar ile değiştirildiğini ve devamında Otomatik Sayaç Yönetim Sistemi’nin de devreye alınması ile birlikte bu uygulamanın başlatılması için gerekli şartların hazır hale getirilmiş olduğunu ifade etti. Tüm sayaçlarını akıllı sayaçlarla değiştirerek bunları merkezi bir sistemle yöneten ilk ülkenin KKTC olduğunu, bunun dünyada hedef olduğunu anlatan Aşıksoy, çoklu tarife sisteminin seçenek olduğunu da belirterek halka; ‘Kontrol Sizde’ denildiğini ve bunun da tüketici tarafından doğru olarak uygulanması halinde faturaların rahatlayacağını ifade etti.
Kurum’un yapılan zammı gizlemek için çoklu tarifeye geçtiği yönündeki iddialara da değinen Aşıksoy, bunun doğru olmadığını, yapılan zammın gerek Bakan gerekse de Kurum yetkilileri tarafından kamuoyuna açıklandığını belirterek, yeni tarifeler konusunda yanlış bilgi verilmesinin halka zarar getirdiğini dile getirdi.
Yapılan zammın, Kurum’da son dönemde yapılan maaş artışını karşılamak için uygulamaya konulduğu yönündeki ithamlara da cevap veren Aşıksoy, Şubat ayında yapılan maaş artışının hükümetin verdiği hayat pahalılığından kaynaklandığını açıklayarak, bunun son zamma yansımasının 4 kuruş değil, 1 kuruş olduğunu söyledi. Aşıksoy, KIB-TEK’in tüm personeline maaş vermeden çalışmaya devam etmesi halinde ise, bunun faturalara yansımasının 8.4 kuruş olacağının da altını çizdi.
Ülkede bulunan 140 bin abonenin yaklaşık 85 bininin 300 kWs altında tüketim yaptığını belirten Aşıksoy, bu tüketicilere, yüzde 15 oranında indirim yapılacağını anımsatarak, yoğun saatlerde yapılan tüketimin yeni sistemle birlikte başka saatlere kaydırılmasının mümkün olduğunu belirterek, bunun da zaman zaman yaşanılan üretim yetersizliğinin önüne geçeceğini, böylece yeni santral yatırımlarına ihtiyacın da azalacağını, faturaların orta vadede daha da düşeceğini sözlerine ekledi.
Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (KIB-TEK) Araştırma-Geliştirme (AR-GE) Sorumlusu Saffet Aşıksoy, Diyalog TV’de Aytuğ Türkkan’ın hazırlayıp sunduğu ‘Detay’ programına konuk olarak, Üç Zamanlı Kontrol Sizde Tarifesi ile ilgili bilgiler verip süreci anlattı.
“YENİ SİSTEM DÜNYADA ULAŞILMAK İSTENEN BİR HEDEF”
Çoklu tarifenin akıllı sayaç projesi ile birlikte hayata geçtiğini anlatan Aşıksoy, son gelinen noktaya bir geçiş sürecinden sonra ulaşıldığını dile getirdi. Aşıksoy “2008 yılında başlatılan ancak 2016 yılına kadar sarkan akıllı sayaç projesi ile birlikte çoklu tarife konusu teknik olarak gündeme geldi. 2016 yılının başında tüm sayaçlar değiştirildi. Bununla birlikte, genel merkezde bulunan ve bu sayaçların idare edilmesini sağlayan Otomatik Sayaç Yönetim Sisteminin de alt yapısını hazırlayıp hayata geçirdik. Aslında bütün ülkeler buna erişilecek bir nokta olarak bakıyor. Belki halkımız bilmiyordur diye buradan söyleyim, tüm sayaçlarını uzaktan erişimli akıllı sayaçlar ile değiştirip, bunu da otomatik olarak idare eden dünyada ilk ve tek ülke KKTC’dir. Bu da Kuzey Kıbrıs adında önemli bir gelişmedir. Güney Kıbrıs bu süreci tamamlayamamıştır ama biz tamamladık. Başka ülkeler de tamamlamaya çalışıyor” ifadelerini kullandı.
Sistemle ilgili de açıklamalar yapan Aşıksoy, “1 Nisan’da geçeceğimiz bu sistem, bir seçenektir. Zorunluluk değildir. Konut tarifesinde bulunan tüketiciler bu sisteme 1 Nisan itibarı ile geçirilecektir. Ancak isteyen tek tarifeye geri dönebilecektir. Dönmeyecek olanlar ise çok basit, uygulanabilir önlemlerle faturalarını aşağıya çekebilirler. Bu seçeneği sunuyoruz. Ticari ve Endüstri Tarifesi’nde bulunanlara ise bu geçiş sorulacaktır. Onların sonuç olarak bu sistemden pozitif faydalanması için çalışma yapmaları lazımdır. Sonuç olarak saat dilimleri bellidir ve tüm dünyada uygulanmaktadır. Bizim burada yapmaya çalıştığımız şey, yoğun kullanım saatlerindeki yükü azaltıp, az kullanım olan saatlerdeki kullanımı artırmak ve bununla birlikte, üretim maliyetlerini aşağıya çekmektir. Ayrıca santral yatırımlarını da azaltmak istiyoruz” dedi.
“ÇOKLU TARİFE BİR SEÇENEKTİR, ZORUNLU DEĞİLDİR”
Tüketicilerin çoklu tarifeyi kullanmaları gerektiğini söyleyen Aşıksoy “elbette, 1 Nisan tarihinin ertesi günü bize gelip dilekçe verip ‘biz gelecek aydan itibaren Tek Zamanlı Tarife’ye geçmek isteriz’ deyip tarifelerini değiştirebilecekler. Ama bence çoklu tarifeyi denemenin hem ev ekonomisine hem de ülke ekonomisine faydası çok olacaktır. Bize düşen de bunu anlatmaktır. Reklam kampanyalarımız ile bunu halkımıza anlatmaya çalışıyoruz” diye konuştu.
Çoklu seçenekte 3 zaman dilimi olduğunu anlatan Aşıksoy, bazı yanlış anlamalar olduğunu gördüklerini söyledi. Aşıksoy “saat 17.00’ye kadar olan tarife, zaten Tek Zamanlı Tarife ile eşittir. Yani evde fırında pişirilecek olan yemek o saate kadar pişirildiğinde bir fark etmeyecek. Saat 17.00-22.00 saatleri olan süreç ise yoğun kullanım dilimi olduğu için fiyat pahalı olacak. Amacımız tüketicilerimizi bu pahalı dilimde değil ucuz dilime teşvik etmektir. Çamaşır, kurutma, bulaşık makineleri gibi cihazlarınızı pahalı dilimde değil, kolaylıkla, ki bunların tümünün zamanlayıcısı vardır, ucuz fiyat uygulanacak zaman dilimine kaydırabiliriz. Aşıksoy “Sabah 5’e ayarlayıp, saat 7’de çamaşırınızı asabilirsiniz. Yani vatandaşlarımızın ‘bütün gece uyumayalım da iş mi yapalım’ şeklindeki eleştirilerinin gerçeği yansıtmadığını, amacın bu olmadığını” söyledi. Sonuçta bulaşık makinesini kurup başında beklemiyoruz. Zamanlayıcı olmayan makineler için de çare vardır. Bunun için zaman ayarlı prizler vardır, onlar da işe yarar” dedi.
“ALIŞKANLIKLARIMIZDA YAPACAĞIMIZ ÇOK BASİT DEĞİŞİKLİKLERLE, BU TARİFELERDEN YARARLANILABİLİRİZ”
Tüketicilerin biraz alışkanlıklarını değiştirmeleri gerektiğini söyleyen Aşıksoy “çok basitçe bazı değişikliklerle, bu tarifelerden çok iyi bir şekilde yararlanılabilir. Kullanım miktarını değişmeden, kullanım saatlerinde ufak değişiklikler, öteleyebileceğimiz elektrikli cihazları uygun saatlerde kullanma gibi basit değişiklikler ile faturanızda tasarruf sağlayabilirsiniz diye konuştu.
Pahalı tarifede elektrik kullanmama diye bir şeyin söz konusu olmadığını söyleyen Aşıksoy “Bunlar üzerinde hayatı zehir edecek kadar titizlenmek gerekmiyor. Yani şimdi saat 17.00-22.00 arası TV seyretmiyelim gibi örneklere gerek yok. Normal hayatımıza devam edeceğiz. 17:00-22:00 arasında pahalı tarife ile TV izlediğimiz gibi 22:00’den sonra ucuz tarife ile veya gün içinde normal tarife ile de TV izlenecek. Aynı şekilde kış döneminde buzdolabı gibi 24 saat çalışan elektrikli aletlerimiz, 5 saat pahalı tarifede çalıştığı gibi 9 saat da ucuz tarifede çalışacaktır. Yani 3 Zamanlı Kontrol Sizde Tarifesi’nde bu cihazlar ortalamada yine Tek Zamanlı tarifedekinden fazla elektrik masrafına neden olmayacaktır. Buna karşılık, kullanım miktarları değiştirilmeden sadece kullanılan zamana dikkat edilerek elektrikli cihazların sağlayabileceği tasarruf miktarları ise şu şekilde örneklendirilebilir. Her gün 1 kere kullanılan çamaşır makinesi, normal tarife yerine puant dışı tarifede kullanılırsa yıllık 325 TL tasarruf sağlar aynı şekilde kullanılan bulaşık makinesi ise 490 TL tasarruf sağlarken kurutma makinesi ise 650 TL tasarruf sağlıyor. Yoğun saatler ve yoğun olmayan saatler kıyaslandığı zaman ise tasarruf miktarı daha da artıyor.
“YENİ TARİFE HEM DAHA FAZLA FATURA ÖDENMESİNİ ÖNLEYECEK HEM DE YENİ SANTRAL YATIRIMINA OLAN İHTİYACI AZALTACAKTIR”
Aşıksoy “olası enerji açığı oluşmaması için bu tarife bizi hem gereksiz kullanımdan uzak tutacak hem de bu enerji açığının ortaya çıkmasıyla birlikte, ek santral yatırımına olan ihtiyacı azaltacaktır” dedi. Eğer bu açığı kapatmak istersek ek santral yatırımı yapmak zorunda kalırız ve bu da orta vadede fiyatlara artış olarak yansır. İşte bu yeni tarife sistemi eğer doğru şekilde kullanabilirsek, bizi bu şekilde yatırım yapmaktan alıkoyacaktır. Böyle olunca da fiyatlara ek külfetler gelmeyecektir” diye konuştu.
Çoklu tarifenin faydalarının kullandıkça anlaşılacağını belirten Aşıksoy, ‘kurum zam yapacaktı, zammı gizlemek için bu sisteme geçti’ şeklindeki iddiaların doğru olmadığını belirtti. Aşıksoy “biz bu sisteme geçerken zam da yapıldığını kamuoyuna açıkladık. Basın toplantısında da bunu Sayın Bakan ve Kurum Müdürü dile getirdi. Burada gizlenen bir şey yok. Yapılan fiyat düzenlemesi yasanın emrettiği bir şeyidir. Her 3 ayda bir bu düzenleme yapılır bu yasada vardır. En son yapılan zam 2018 Temmuz’dur. O günden bügüne kadar gerek döviz gerekse de yakıt artışlarında zaten maliyetler 1 TL’nin üzerine çıkıp düştü. Bu arada biz buna rağmen, halkımız ciddi bir krizden geçtiği için zam bizim tarafımızdan baskılandı ve zam yapılmadı” dedi.
“140 BİN ABONENİN YAKLAŞIK 85 BİNİ 300 KİLOWAT SAATİN ALTINDA TÜKETİM YAPIYOR. BU TÜKETİCİLERE % 15 İNDİRİM YAPILACAK”
Yeni tarifelere göre 140 bin konutun yaklaşık 85 bin tanesinin 300 kWs’in altında kullanım yaptığını hatırlatarak “biz bu sistemle birlikte, 300 kWs’in altında olan tüketicilere yüzde 15 indirim yapacağız. Bu çok önemli bir şeyidir. Eski tarifelere göre konutlarda, Tek Zamanlı tarife baz alındığında ortalama 300 kWs’den az kullanan tüketiciler için %4 fiyat artışı söz konusudur. Bu tüketici 3 Zamanlı Kontrol Sizde Tarifesi ile faturasını eskisinin de altına indirme şansına sahiptir. Eski tarifelere göre konutlarda, Tek Zamanlı tarife baz alındığında ortalama 300 kWs’den fazla kullanan tüketiciler için ise %9-%18 fiyat artışı söz konusudur. Bu tüketiciler 3 Zamanlı Kontrol Sizde Tarifesi ile faturasını aşağıya çekebilecek ve zamdan minimum etkilenecek. Kontrol Sizde Tarifesi’ni çok dikkatli kullananlar elektrikli cihaz bazında %35’e kadar tasarruf sağlayabilecek. Sadece çamaşır, bulaşık ve kurutma makinesi ile su ısıtıcısını akşam yoğun olmayan saatlerde kullananlar zamdan nerdeyse etkilenmeyecekler. Bunların dışında yoğun saat kullanımlarını azaltanlar ve bu kullanımları normal saat ve yoğun olmayan saatlere kaydıranların faturası çok daha fazla düşecek.
Eski tarifelere göre Ticari Tarife kullanıcılarına, Tek Zamanlı Tarife baz alındığında %21,8, Endüstri Tarifesi kullanıcılarına ise %13,5 fiyat artışı yapılmıştır. Bu düzenleme ile Ticari Tarife ve Konut Tarifesi fiyatları eşitlenmiş, Endüstri Tarifesi ise her iki tarifeden %7 daha düşük bırakılmıştır. Türkiye’de Ticari tarife, Konut tarifesinden %32,5, Endüstri tarifesi ise %15 daha pahalıdır. Üniversiteler, su motorları, oteller ve endüstri tarifesinde olan tüm tüketicilerin kilowat saat başına 10 kuruş teşvik aldığını hatırlatan Aşıksoy, bunun 1 Nisan’dan sonra da aynen geçerli olacağını söyledi. Aşıksoy “zamlı fiyatlarla bu tüketiciler, 98 kuruş ödeyecekken bu 10 kuruşluk teşvikle 88 kuruş ödeyeceklerdir. Yani iddia edildiği gibi ‘gizli zam’ yoktur, bu tariflerin içinde gizlenmiş bir şey yoktur.” dedi.
“ÇOKLU TARİFE İLE BİRLİKTE, YAPILMAK ZORUNDA KALINAN ZAMMA SEÇENEK SUNULDU. YANLIŞ BİLGİLER VERENLER, HALKA İYLİK ETMİYOR”
Çoklu tarife ile zammın birlikte açıklanmasının sebebinin bu yapılan zamma alternatif yaratma amacı olduğunu belirten Aşıksoy “eğer bu şekilde olmasaydı herkes bu zamdan etkilenecekti. Bu şekilde yaparak tüketicilere bir seçenek sunuyoruz, kontrol sizdedir diyoruz. Dolayısıyla bu konuda, çoklu tarife konusunda halka yanlış bilgi vererek aslında halka iylik edilmiyor. Doğru bilgiler verilse, halk bu konuda bilinçlendirilse, bu tarifenin faydalarından yararlanılacak ve kullanıcılar zamdan etkilenmeyecek” ifadelerini kullandı.
Yapılan zammın 19 kuruş olduğu yönündeki bir soruya da cevap veren Aşıksoy, bunun doğru olmadığını söyleyerek “79 kuruştan yola çıkarlarsa ve 98 kuruş oldu denirse öyle görünür ama orada çok dilimler vardır. Mesela 104 kuruş dilimi de var ve bu durumda 98 kuruş derseniz o zaman da indirim yaptık demektir. Bunun ikisi de doğru değildir” dedi. Temmuz 2018’de maliyet 85 kuruşken şimdi 98 kuruş olmuştur. Yapılan artış budur. Bunun da Tek Zamanlı Tarife kullanılsa bile, 300 kWs’in altındaki tüketicilere yapılacak %15 indirimle, 85 bin aboneye sadece %4 olarak yansıyacağını ifade etti.
Aytuğ Türkkan’ın sorusu üzerine, Kurum’da çok tartışılan maaşlar konusuna da değinen Aşıksoy “bugün bazı yayın organlarında yakıt artışından 2 kuruş, maaş artışından ise 4 kuruş maliyet geldiği yazıldı. Yakıt artışı konusu doğrudur ama maaş artış maliyeti 4 kuruş değil fiilen 1 kuruştur. Dahası bu maaş maliyeti, Şubat ayında hükümetin verdiği hayat pahalılığıdır. KIB-TEK’in ekstra yaptığı bir zam yoktur. Maaşların fatura maliyetlerine toplam etkisi sadece 8.4 kuruş, yani %8,5’dir. Yani KIB-TEK hiç maaş vermeden personel çalıştırsa, faturalara yansıması 98,73 kuruştan 90 kuruşa düşüştür” diye konuştu.
